Hoe ga je in een zorg- of welzijnsorganisatie om met alcohol- en ander druggebruik? Op welk wettelijk kader kan je als hulpverlener beroep doen? Hoe ver reikt jouw beroepsgeheim en kan jij of jouw organisatie aansprakelijk worden gesteld wanneer er iets gebeurt? … Op deze en andere vragen trachten de juridische handvatten voor de welzijns- en zorgsector een antwoord te bieden.

Terugvalpreventie is een basisstrategie in de hulpverlening bij problemen met middelengebruik, gamen of gokken. Veranderen van gedrag vraagt veel inspanningen, en terugval hoort bij het veranderproces. Dit basismateriaal biedt een aantal concrete werkinstrumenten aan die in de verslavingszorg al ruime tijd gebruikt en positief geëvalueerd worden. De interventies zijn gebaseerd op cognitieve gedragstherapie, en gericht op het ontwikkelen van vaardigheden om abstinentie of verminderd gebruik te behouden, en het risico op terugval te beperken.

Allerlei materialen en modules voor gebruikers, kinderen van ouders met een afhankelijkheidsproblematiek, partners van gebruikers en andere personen uit de omgeving van de gebruiker om aan een afhankelijkheidsproblematiek te werken.

'Het gat in de haag' is een evidence based methodiek voor het trainen van persoonlijke en sociale vaardigheden van kleuters. 'Het gat in de haag' bestaat uit 3 schootboeken, één voor elke kleuterklas. In elk boek staan 10 voor kleuters zeer herkenbare verhalen met prachtige kijkplaten. Elk verhaal belicht een andere sociale vaardigheid. Bij elk verhaal horen ook een tiental activiteiten waaruit de leerkracht kan plukken om de betreffende vaardigheid te trainen.

TOPspel is een revolutionaire methodiek die ontwikkeld werd door De Sleutel, op basis van het evidence based Good Behaviour Game. TOPspel traint de persoonlijke en sociale vaardigheden bij kinderen in de lagere school. De ingrediënten van TOPspel zijn teamwork, afspraken maken en positieve bekrachtiging. Gewenst gedrag wordt op een positieve en speelse manier ingeoefend. TOPspel bestaat uit een training (meestal van een heel schoolteam), een speldoos en een website. Leerkrachten worden gedurende een volledig (school)jaar begeleid.

Deze reeks folders bestaat uit 16 folders die door De Druglijn worden verspreid.

Methodiek ter ondersteuning van de visieontwikkeling over onlinehulp binnen preventie-vroeginterventie-hulpverlening naar middelengebruik. Met deze methodiek willen we organisaties stimuleren om hun visie op en de positionering van onlinehulp te concretiseren.

Hulpverleners in de welzijns- en gezondheidssector worden regelmatig geconfronteerd met riskant of problematisch middelengebruik bij hun cliënten. Mensen aanzetten om dit gedrag te veranderen, blijkt niet eenvoudig. Heel vaak zien deze cliënten hun gebruik niet als een probleem en komen ze met een andere hulpvraag, zoals slaapproblemen, maagpijn, huisvesting, schulden,... Als de hulpverlener adviseert om het gebruik te stoppen of te minderen, moet hij vaak vaststellen dat de cliënt dit niet opvolgt. Een cliënt die zijn gedrag verandert, hervalt vaak plots weer in zijn oude patroon.

Mijn cliënt en middelengebruik. Begeleidingslijn en inspiratiebox. Mensen met een verstandelijke beperking (zowel jongeren als volwassenen) zijn extra kwetsbaar op het vlak van middelengebruik. Onder invloed van maatschappelijke tendensen zoals vermaatschappelijking van de zorg, desinstitutionalisatie en inclusie, komen zij meer en meer in contact met alcohol en andere drugs. In vergelijking met de doorsneepopulatie, leidt middelengebruik bij hen sneller en vaker tot problemen.

Sinds het schooljaar 2000-2001 organiseert VAD een leerlingenbevraging over alcohol en andere drugs bij jongeren in het secundair onderwijs. Werken aan een drugbeleid op school impliceert het doorvoeren van een verandering in de school. Of het nu gaat over het bijsturen van een bestaand beleid of de prille ontwikkeling van een drugbeleid, het gaat altijd om een complex proces.

Unplugged is een methodiek voor drugpreventie voor de drie graden van het secundair onderwijs, die het trainen van persoonlijke en sociale vaardigheden hoog in het vaandel draagt. In elke graad is de methodiek afgestemd op de noden van leerlingen, leerkrachten en school. Hoewel deze materialen vrij te verkrijgen zijn, is het aangewezen dat leerkrachten die hier gebruik van willen maken een training volgen. Trainingen kunnen georganiseerd worden in de school, maar er zijn ook open trainingen waarvoor leerkrachten zich individueel kunnen inschrijven.

Deze leidraad en inspiratiebox ondersteunt hulpverleners in het welzijnswerk (zoals CAW, OCMW, …) en de geestelijke gezondheidszorg (zoals beschut wonen, CGG, eerstelijnspsychologen, mobiele team, PAAZ, …) die met volwassen cliënten in gesprek willen gaan over hun middelengebruik, game- of gokgedrag. Je vindt er tal van gespreksmethodieken, zowel om het middelengebruik, gamen of gokken bespreekbaar te maken en in te schatten, als om motivatie te versterken en verandering te ondersteunen.

Intermediairs uit het lager onderwijs aanzetten tot het uitwerken van een beleidsmatige aanpak rond alcohol als onderdeel van een gezondheidsbeleid op school.

Dit draaiboek biedt een leidraad om een alcohol- en drugbeleid uit te werken in het CAW. Een alcohol- en drugbeleid is een samenhangend geheel van afspraken over hoe er in de werking wordt omgegaan met cliënten en middelengebruik, zowel preventief als op vlak van hulpverlening. In een eerste stap werk je aan de visie van je werking op cliënten met middelenproblemen. Vervolgens concretiseer je de visie in de uitwerking van de verschillende pijlers van het drugbeleid: regels & afspraken, zorg & begeleiding, informatie & sensibilisering, omgevingsinterventies.

Hulpverleners kunnen deze map gebruiken met cliënten en hun naastbetrokkenen. Het materiaal geeft visuele handvatten om uit te leggen welke factoren leiden naar middelengebruik en problematisch gebruik. Het MMM-model (Mens-Middel-Milieu) is de rode draad doorheen het materiaal.

Aan de hand van dit materiaal kan een lokaal dienstencentrum een preventieve aanpak rond alcohol ontwikkelen, op maat van hun werking.

De DrugLijn is de publieksservice van VAD voor alle vragen over alcohol, illegale drugs, psychoactieve medicatie, gamen en gokken. Iedereen kan er terecht met informatievragen over drugs zelf, maar ook voor een eerste advies bij problemen, met vragen over hulpverlening en preventie, documentatiemateriaal enzovoort.