PREVENTIEMETHODIEKEN
VOOR MEER GEZONDHEID

'You bet!' is een educatief pakket over gokken voor 16-18-jarigen en verschaft op een interactieve manier correcte informatie over kansspelen. Spelen voor geld wordt vaak als een onschuldig vermaak gezien. Dat kan het ook zijn, maar er zijn wel valkuilen aan verbonden. Met dit pakket willen we informatie geven over onder andere de wetgeving inzake kansspelen, maar ook inzicht in de factor 'toeval' en de risico's verbonden aan kansspelen. Dit pakket is in eerste instantie getest en bruikbaar gevonden bij jongeren in het BSO en TSO.

Hoe gaat men op school op de beste manier om met alcohol, illegale drugs, genotsmiddelen, psychoactieve medicatie, gokken en problematisch gamen? Een Drugbeleid op School (DOS) biedt een antwoord op deze vragen. Een school die kan terugvallen op een beleid, heeft het voordeel om in deze situaties snel gedragen beslissingen te kunnen nemen. Bovendien werkt men met een alcohol- en drugbeleid rond de VOET, en niet enkel met de pijler educatie, maar door te werken aan het geheel van een drugbeleid.

De Kadermethodiek Gezonde School is een methodiek die je helpt om stap per stap te evolueren van losse acties naar een samenhangend gezondheidsbeleid op school, rekening houdend met een aantal succesfactoren.

Gezonde School biedt drie basisinstrumenten aan. Deze zijn bruikbaar voor elk type school (gewoon, deeltijds, buitengewoon onderwijs) en dit voor elk van de gezondheidsthema’s:
- de gezondheidsmatrix
- het stappenplan
- het spinnenweb gezondheidsbeleid.

'Als Kleine Kinderen Groot Worden' is een interactieve vorming voor ouders, ter preventie van tabak-, alcohol- en ander druggebruik bij jongeren. Centraal staat het versterken van beschermende opvoedingsvaardigheden. De bedoeling is dat ouders tips krijgen om tabak-, alcohol- en ander druggebruik bij hun kinderen te helpen voorkomen of uitstellen. Er wordt onder andere ingegaan op open communicatie en grenzen stellen.

Deze vormingsmap biedt preventiewerkers, opvoedingsondersteuners en andere professionals een leidraad bij het organiseren van die vorming. Bij de map zit ook een USB-stick.

Heel wat kinderen groeien op met een vader of moeder die problematisch alcohol, drugs of medicatie gebruikt. Het afhankelijkheidsprobleem van de ouder heeft een zware impact op het gezin. Zowel minderjarige als volwassen kinderen van ouders met een afhankelijkheidsprobleem (KOAP) lijden er sterk onder. Ze zitten met allerlei vragen en hebben nood aan extra aandacht, ondersteuning en begeleiding.

ASPHA wil huisartsen ondersteunen via telefoon en e-mail bij het begeleiden van suïcidale patiënten, hun omgeving en nabestaanden. Huisartsen die geconfronteerd worden met een suïcidale patiënt kunnen er onmiddellijk met hun vragen terecht.

Deze leidraad stelt een aangepaste aanpak voor om de vorming ‘Als Kleine Kinderen Groot Worden’ te geven aan Marokkaanse ouders. Het belangrijkste doel van deze vorming voor Marokkaanse ouders, is hen stimuleren om een gesprek over tabak, alcohol en drugs aan te gaan, met elkaar en met hun kind.

Evaluatie dient als een rode draad doorheen het beleidsvormingsproces te lopen. Het is dus niet 'iets wat er achteraf nog even bijkomt'. Integendeel, het past binnen een planmatige aanpak, en is belangrijk binnen iedere fase.
De focus van deze evaluatiemethodiek ligt op procesevaluatie.De verschillende stappen die geëvalueerd dienen te worden zijn: het lokaal overleg, het lokale draagvlak, de lokale analyse(resultaten) en de genomen acties of geïmplementeerde interventies. De resultaten worden teruggekoppeld naar het lokaal overleg en opgenomen in het volgende beleidsplan.
ELAD bestaat uit richtvragen die voor iedere stap binnen het beleidsvormingsproces een indicatie geven of aan alle aspecten werd voldaan. Deze richtvragen zijn een combinatie van de elementen zoals beschreven in het stappenplan ‘Omdat iedereen erbij wint. Samen voor een lokaal alcohol- en drugbeleid’ en de COMIQS standaarden.

Intermediairs uit het lager onderwijs aanzetten tot het uitwerken van een beleidsmatige aanpak rond alcohol als onderdeel van een gezondheidsbeleid op school.

'ROCK ZERO' is een methodiek waarmee jongeren spelenderwijs nadenken over hun eigen alcoholgebruik en
dat van hun peers en waarmee ze hun kennis en attitudes kunnen verfijnen. Ze leren op een ludieke manier dat (veel) alcohol drinken niet de norm is. De boodschap van het spel is 'alcohol, begin er niet te vroeg mee'.
Dit spel is op maat van veertien- tot zestienjarigen en bruikbaar voor groepen tot 25 spelers (maximaal vijf
groepjes van vijf spelers).

In dit pakket vind je specifieke tips om het spel in de klas, de leefgroep of de jeugdbeweging te spelen.
'Rock Zero' kan een onderdeel vormen van de pijler 'educatie' in een alcohol- en drugbeleid. Dit pakket bevat:
- Speluitleg
- Spelkaart voor de spelleider
- Extra infofiche voor leerkrachten
- Extra infofiche voor jeugdbewegingen
- Extra infofiche voor bijzondere jeugdzorg
- Spelbord, scorebord, pionnen, spelkaarten en jokers
- Spelvragen voor de spelers.

Deze leidraad is geschreven voor de medewerkers van OCMW of CAW die in contact komen met cliënten met een gokprobleem. Zij vinden er concrete antwoorden op vragen als 'Hoe kunt u gokproblemen herkennen?', 'Wat kunt u doen als begeleider?', 'Hoe kunt u doorverwijzen?' en 'Welk advies kunt u geven aan de omgeving van de gokker?'. Het laatste hoofdstuk bevat achtergrondinformatie zoals soorten kansspelen, wetgeving, gokverslaving en onthoudingsverschijnselen. Hij is op maat van OCMW en CAW, maar is ook bruikbaar voor andere diensten zoals huisartsen, thuiszorg, buurtwerking en beschutte werkplaatsen.

'Maat in de shit' is een lespakket om met leerlingen tweede graad secundair onderwijs te werken rond cannabis.

'Het gat in de haag' is een methodiek voor het trainen van persoonlijke en sociale vaardigheden van kleuters.

Sportivos is een preventietraject dat op een voor sportclubs haalbare wijze streeft naar het beperken van problemen door alcohol- en druggebruik. Er wordt stapsgewijs, in 3 fasen, gewerkt aan het uitstippelen van een alcohol- en drugbeleid in een sportclub. Sportivos-clubs streven naar een veilige en zorgzame clubomgeving met gezondheidswinst voor sporters, clubleden, sympathisanten en bezoekers van de sportclub.

Een beleidsmatige aanpak stimuleren is de beste oplossing. Die is gebaseerd op vier pijlers: regelgeving en procedures, educatie, begeleiding en structurele maatregelen. Een laagdrempelige, eenvoudige aanpak kan daarbij de eerste argwaan wegnemen.

Sportivos bestaat uit drie fasen die lopen over minimum drie seizoenen: Sportivos Brons, Sportivos Zilver en Sportivos Goud. Als een club een fase goed ten einde brengt, ontvangt ze een Bronzen, Zilveren of Gouden label.

Dit initiatief bevat praatsessies en goed-gevoel-acties.
De Goed-gevoel-stoel is een methode om in groep met maatschappelijk kwetsbare mensen aan de slag te gaan rond geestelijke gezondheid. Ze bestaat uit drie praatsessies en een reeks doe-activiteiten (goed-gevoel-acties) voor het individu en voor de groep. In de drie praatsessies wordt op een visuele en toegankelijke manier gewerkt rond draaglast en het versterken van draagkracht. Belangrijk bij deze praatsessies zijn de veiligheid en het vertrouwen in de groep. Na de drie praatsessies wordt de draagkracht verder uitgebouwd aan de hand van de goed-gevoel-acties. Dit zijn laagdrempelige activiteiten, gekozen door de groep, waarmee op lange termijn gewerkt in groep (en later eventueel ook individueel) kan worden rond geestelijke gezondheidsbevordering.

Het draaiboek drugbeleid in de bijzondere jeugdzorg is een praktische handleiding waarmee voorzieningen bijzondere jeugdzorg, eventueel met begeleiding van een preventiewerker alcohol en drugs, een drugbeleid kunnen uitwerken voor de eigen voorziening. Het draaiboek biedt zowel de nodige achtergrondinformatie als concrete werkvormen. Ook voorzieningen die reeds een drugbeleid hebben, vinden er de nodige handvatten in om hun beleid verder te verfijnen of te actualiseren.

Er werd via door de VRGT een pakket uitgewerkt, dat door geïnteresseerde leden van het Netwerk Rookvrije Ziekenhuizen kon gebruikt kon worden om de ‘Werelddag zonder tabak' in te kleuren. De actie richtte zich in eerste plaats op het personeel van het ziekenhuis. De focus lag op het informeren van het personeel over het rookbeleid en het NRZ en ze sensibiliseren voor hun voorbeeldfunctie binnen het ziekenhuis en de bredere maatschappij. De slogan van deze actie luidde : “Gezondheid Binnen Adembereik: samen voor een rookvrij ziekenhuis” en het thema visualiseerde zich aan de hand van een appelboom. Het pakket bestond o.a. uit:
- affiche
- logo (2 kleuren)
- screensaver
- bureaublad
- powerpoint
- aanbod CO-registratie (CO-meters indien nodig voorzien door de VRGT)
- appelstickers
- flyer

Ondersteuningsmap om intermediairs in de sector Justitie aan te zetten tot het uitwerken van een multicomponenten alcohol- en drugbeleid.

BackPAC is een individuele interventie voor jongeren van 12 tot en met 15 jaar op maat van specifieke persoonlijkheidstypes. Het sensatiezoekend, impulsief, angstgevoelig en negatief denkend persoonlijkheidstype hangt samen met een verhoogd risico op middelenproblemen. Deelnemende jongeren gebruiken al alcohol en/of cannabis, maar nog niet problematisch. Ze krijgen inzicht in hun persoonlijkheid en de manier waarop ze omgaan met moeilijke situaties. BackPAC bestaat uit 2 gesprekken. Begeleiders van CLB, bijzondere jeugdzorg en CAW/JAC kunnen ermee aan de slag.

Met een Drugbeleid op School (DOS) heb je alles in handen om beleidsmatig en preventief te werken. Met een DOS stel je regels en procedures op rond middelengebruik. Tegelijkertijd stelt het je in staat om proactief te zijn of adequaat te reageren bij problemen. Bovendien denk je na over het invullen van educatieve activiteiten voor alle leerjaren en zorg je voor een positief schoolklimaat, wat volgens onderzoek een positieve invloed heeft op middelengebruik.