PREVENTIEMETHODIEKEN
VOOR MEER GEZONDHEID

Draaiboek voor het uitvoeren van een lokale verkenning en het opzetten van lokale acties

Alcohol drinken, blowen, gamen of gokken zijn een realiteit in de leefwereld van jongeren en bijgevolg ook thema’s waarover je als school goed nadenkt. Omgaan met een (kliek van) gebruikende leerling(en), vragen van verontruste ouders… het is niet evident. VAD ontwikkelde een aantal concrete materialen en de kadermethodiek Drugbeleid op School om je hierbij te ondersteunen. Ook voor het CLB ontwikkelde VAD een aanbod van begeleidingsmethodieken.

In deze leidraad kom je te weten hoe je alcohol- of andere drugproblemen bij een cliënt aanpakt: van het moment dat je vermoeden de kop opsteekt, over het bespreken ervan, tot de doorverwijzing en de nazorg. Je zal merken dat een kortdurende interventie zoals in deze leidraad besproken, heel wat kan teweegbrengen.

"Alcohol en andere drugs. Wat met alcohol- en andere drugproblemen bij cliënten in OCMW en CAW?" is voor maatschappelijk werkers en andere hulpverleners, bijvoorbeeld op een CAW of op de sociale dienst van een OCMW, die in begeleidingen in contact komen met cliënten met een alcohol- of drugprobleem.

Deze factsheets presenteren de belangrijkste cijfergegevens van het voorbije decennium over de omvang van het gebruik in Vlaanderen en België.

Deze leidraad stelt een aangepaste aanpak voor om de vorming ‘Als Kleine Kinderen Groot Worden’ te geven aan Turkse ouders. Het belangrijkste doel van deze vorming voor Turkse ouders, is hen stimuleren om een gesprek over tabak, alcohol en drugs aan te gaan, met elkaar en met hun kind.

Heel wat cliënten zijn weinig gemotiveerd om hun gebruik te veranderen. Vaak komen cliënten onder externe druk in de hulpverlening. Cliënten hebben het moeilijk om een behandeling vol te houden en hervallen vaak.

Materialen voor buitenschoolse kinderopvang voor de ontwikkeling van een beleid rond gezond bewegen, beperken langdurig zitten en gezonde dranken en tussendoortjes. Beschikbaar voor alle buitenschoolse opvang in Vlaanderen en Brussel, zowel scholen die zelf opvang voorzien als IBO's.
Actieve kinderopvang biedt concrete ondersteuning aan de hand van een vorming voor de begeleiders en coördinatoren. Via de vorming word je geïnformeerd en gesensibiliseerd over de bestaande aanbevelingen, en leer je om een beleid rond deze thema’s op te starten of verder uit te bouwen.
Actieve kinderopvang bevat ook een aantal materialen, onder andere:
- een uitgebreide handleiding met alle thematische en praktische info om aan de slag te gaan + screeningsinstrument
- een Gezond gedacht bordspel voor het personeel om draagvlak te creëren en te sensibiliseren rond de verschillende thema’s
- 80 leuke actieve spelfiches voor de kinderen
- affiches en folders om ouders te informeren

'Het gat in de haag' is een methodiek voor het trainen van persoonlijke en sociale vaardigheden van kleuters.

Een campagne sensibiliseert en informeert de jongeren en hun ouders over alcoholgebruik door jongeren. Supermarkten en winkels, waar jongeren vaak alcohol kopen, helpen mee om een zo breed mogelijk maatschappelijk draagvlak te creëren door zelfklevers te kleven die de leeftijdsgrenzen aangeven. Ook het uitgaansleven en het jeugdwerk zijn op de kar gesprongen. Voor het kassapersoneel van supermarkten werd er een instructievideo gemaakt die toont hoe men op een klantvriendelijke manier ervoor kan zorgen dat de alcoholwetgeving correct wordt toegepast.

De zelfklevers, affiches, een postkaartje, brochure, nieuwsbrief voor winkel-eigenaars, barbriefing en instructievideo's voor horeca- en winkelpersoneel zijn te verkrijgen via de website van VAD.

TOPspel is een methodiek die ontwikkeld werd door De Sleutel, op basis van het evidence based Good Behaviour Game. Het traint de persoonlijke en sociale vaardigheden bij kinderen in de lagere school. De ingrediënten van TOPspel zijn teamwork, afspraken maken en positieve bekrachtiging. Gewenst gedrag wordt op een positieve en speelse manier ingeoefend.

In 2018 schreef VAD een uitgebreid dossier rond het product cannabis. Vijf jaar later was het tijd om delen van dat dossier – specifiek rond cannabis als product – in een modern jasje, een infofiche, te steken. De infofiche werd ook geüpdatet met nieuwe informatie die de voorbije jaren relevant werd, bijvoorbeeld over het vapen van cannabis en over synthetische cannabisproducten. De infofiche geeft een antwoord op een aantal van de meest gestelde vragen rond het product cannabis.

Alcohol- en druggebruik zijn een realiteit waar je niet omheen kan in de bijzondere jeugdzorg. Heel wat voorzieningen zetten dan ook in op het voorkomen van problemen door middelengebruik en het begeleiden van jongeren met middelenproblemen. Omwille van het belang van een beleidsmatige aanpak werd het draaiboek drugbeleid in de bijzondere jeugdzorg, dat inmiddels bijna 10 jaar oud was, in 2015 grondig herwerkt en geactualiseerd.

Eenmalige preventieve acties hebben weinig effect. Als je resultaat wil boeken met alcohol- en drugpreventie zet je in op een combinatie van verschillende preventiestrategieën. Je neemt daarbij initiatieven die zich zowel richten naar het individu, de belangrijke sleutelfiguren, als de omgeving.

Een zogenaamde ‘beleidsmatige aanpak’ is daarbij een goede manier van werken. Dat wil zeggen dat je eerst een visie uitschrijft, om dan op basis daarvan de volgende pijlers uit te bouwen: afspraken en regels, educatie, zorg en begeleiding en omgevingsinterventies.

Evaluatie dient als een rode draad doorheen het beleidsvormingsproces te lopen. Het is dus niet 'iets wat er achteraf nog even bijkomt'. Integendeel, het past binnen een planmatige aanpak, en is belangrijk binnen iedere fase.
De focus van deze evaluatiemethodiek ligt op procesevaluatie.De verschillende stappen die geëvalueerd dienen te worden zijn: het lokaal overleg, het lokale draagvlak, de lokale analyse(resultaten) en de genomen acties of geïmplementeerde interventies. De resultaten worden teruggekoppeld naar het lokaal overleg en opgenomen in het volgende beleidsplan.
ELAD bestaat uit richtvragen die voor iedere stap binnen het beleidsvormingsproces een indicatie geven of aan alle aspecten werd voldaan. Deze richtvragen zijn een combinatie van de elementen zoals beschreven in het stappenplan ‘Omdat iedereen erbij wint. Samen voor een lokaal alcohol- en drugbeleid’ en de COMIQS standaarden.

'Maat in de shit' is een lespakket om met leerlingen tweede graad secundair onderwijs te werken rond cannabis.

Intermediairs in de reguliere sector arbeid aanzetten tot het uitwerken van een multi-componenten alcohol- en drugbeleid in de ondernemingen (privaat of publiek)

ASPHA wil huisartsen ondersteunen via telefoon en e-mail bij het begeleiden van suïcidale patiënten, hun omgeving en nabestaanden. Huisartsen die geconfronteerd worden met een suïcidale patiënt kunnen er onmiddellijk met hun vragen terecht.

Het Vlaams Instituut Gezond Leven ontwikkelde samen met Disney Benelux Woogie boogie. Met Woogie boogie willen het Vlaams Instituut Gezond Leven en Disney Benelux het lang stilzitten bij kleuters (3-6 jaar) aanpakken.

Woogie boogie bestaat uit een reeks van leuke filmpjes, een methodiek voor kleuterklassen en een beweegdag op de laatste woensdag voor de paasvakantie (vanaf 2018). Meer informatie op www.woogieboogie.be.

Er werd via door de VRGT een pakket uitgewerkt, dat door geïnteresseerde leden van het Netwerk Rookvrije Ziekenhuizen kon gebruikt kon worden om de ‘Werelddag zonder tabak' in te kleuren. De actie richtte zich in eerste plaats op het personeel van het ziekenhuis. De focus lag op het informeren van het personeel over het rookbeleid en het NRZ en ze sensibiliseren voor hun voorbeeldfunctie binnen het ziekenhuis en de bredere maatschappij. De slogan van deze actie luidde : “Gezondheid Binnen Adembereik: samen voor een rookvrij ziekenhuis” en het thema visualiseerde zich aan de hand van een appelboom. Het pakket bestond o.a. uit:
- affiche
- logo (2 kleuren)
- screensaver
- bureaublad
- powerpoint
- aanbod CO-registratie (CO-meters indien nodig voorzien door de VRGT)
- appelstickers
- flyer

Deze materialen ondersteunen professionelen uit de eerstelijnsgezondheidszorg en eerstelijnswelzijnswerkers in het omgaan met cliënten met een alcohol- of ander drugprobleem