PREVENTIEMETHODIEKEN
VOOR MEER GEZONDHEID

Heel wat kinderen groeien op met een vader of moeder die problematisch alcohol, drugs of medicatie gebruikt. Het afhankelijkheidsprobleem van de ouder heeft een zware impact op het gezin. Zowel minderjarige als volwassen kinderen van ouders met een afhankelijkheidsprobleem (KOAP) lijden er sterk onder. Ze zitten met allerlei vragen en hebben nood aan extra aandacht, ondersteuning en begeleiding.

Evaluatie dient als een rode draad doorheen het beleidsvormingsproces te lopen. Het is dus niet 'iets wat er achteraf nog even bijkomt'. Integendeel, het past binnen een planmatige aanpak, en is belangrijk binnen iedere fase.
De focus van deze evaluatiemethodiek ligt op procesevaluatie.De verschillende stappen die geëvalueerd dienen te worden zijn: het lokaal overleg, het lokale draagvlak, de lokale analyse(resultaten) en de genomen acties of geïmplementeerde interventies. De resultaten worden teruggekoppeld naar het lokaal overleg en opgenomen in het volgende beleidsplan.
ELAD bestaat uit richtvragen die voor iedere stap binnen het beleidsvormingsproces een indicatie geven of aan alle aspecten werd voldaan. Deze richtvragen zijn een combinatie van de elementen zoals beschreven in het stappenplan ‘Omdat iedereen erbij wint. Samen voor een lokaal alcohol- en drugbeleid’ en de COMIQS standaarden.

Met een Drugbeleid op School (DOS) heb je alles in handen om beleidsmatig en preventief te werken. Met een DOS stel je regels en procedures op rond middelengebruik. Tegelijkertijd stelt het je in staat om proactief te zijn of adequaat te reageren bij problemen. Bovendien denk je na over het invullen van educatieve activiteiten voor alle leerjaren en zorg je voor een positief schoolklimaat, wat volgens onderzoek een positieve invloed heeft op middelengebruik.

Deze factsheets presenteren de belangrijkste cijfergegevens van het voorbije decennium over de omvang van het gebruik in Vlaanderen en België.

Dit initiatief bevat praatsessies en goed-gevoel-acties.
De Goed-gevoel-stoel is een methode om in groep met maatschappelijk kwetsbare mensen aan de slag te gaan rond geestelijke gezondheid. Ze bestaat uit drie praatsessies en een reeks doe-activiteiten (goed-gevoel-acties) voor het individu en voor de groep. In de drie praatsessies wordt op een visuele en toegankelijke manier gewerkt rond draaglast en het versterken van draagkracht. Belangrijk bij deze praatsessies zijn de veiligheid en het vertrouwen in de groep. Na de drie praatsessies wordt de draagkracht verder uitgebouwd aan de hand van de goed-gevoel-acties. Dit zijn laagdrempelige activiteiten, gekozen door de groep, waarmee op lange termijn gewerkt in groep (en later eventueel ook individueel) kan worden rond geestelijke gezondheidsbevordering.

Met deze spelfiches kan je aan de slag als je met je jeugdhuis of jeugdbeweging eens stil wil staan bij alcohol- en cannabisgebruik. Aan de hand van vijf spelen denk je met je groep na over wat je kan doen als je je zorgen maakt over het alcohol- en/of cannabisgebruik van een vriend. Dankzij een handig mapje en geplastificeerde fiches, trotseert dit pakket weer en wind, zodat ook jouw opvolgers dit pakket nog kunnen gebruiken. Het pakket bevat naast deze spelfiches ook vier bladwijzers met communicatietips. Maat in de Shit werd uitgewerkt door CAT Infopunt - CGG Eclips vzw en VAD.

"Route 12+" is een interactief spel waarbij dialoog, discussie en het voeren van groepsgesprekken centraal staan. Met deze werkvorm wil de begeleider dialoog tussen ouders over opvoeding, tabak, alcohol en drugs stimuleren. Het spel bestaat uit fotomateriaal en spelkaarten in de taal van de groep.

Sportivos is een preventietraject dat op een voor sportclubs haalbare wijze streeft naar het beperken van problemen door alcohol- en druggebruik. Er wordt stapsgewijs, in 3 fasen, gewerkt aan het uitstippelen van een alcohol- en drugbeleid in een sportclub. Sportivos-clubs streven naar een veilige en zorgzame clubomgeving met gezondheidswinst voor sporters, clubleden, sympathisanten en bezoekers van de sportclub.

Een beleidsmatige aanpak stimuleren is de beste oplossing. Die is gebaseerd op vier pijlers: regelgeving en procedures, educatie, begeleiding en structurele maatregelen. Een laagdrempelige, eenvoudige aanpak kan daarbij de eerste argwaan wegnemen.

Sportivos bestaat uit drie fasen die lopen over minimum drie seizoenen: Sportivos Brons, Sportivos Zilver en Sportivos Goud. Als een club een fase goed ten einde brengt, ontvangt ze een Bronzen, Zilveren of Gouden label.

De infofiches bieden een beknopt overzicht over middelen en fenomenen als gamen: Wat zijn die middelen/fenomenen? Welke effecten hebben ze? Waarom en hoe worden ze gebruikt? Wat zijn de risico's?

Er werd via door de VRGT een pakket uitgewerkt, dat door geïnteresseerde leden van het Netwerk Rookvrije Ziekenhuizen kon gebruikt kon worden om de ‘Werelddag zonder tabak' in te kleuren. De actie richtte zich in eerste plaats op het personeel van het ziekenhuis. De focus lag op het informeren van het personeel over het rookbeleid en het NRZ en ze sensibiliseren voor hun voorbeeldfunctie binnen het ziekenhuis en de bredere maatschappij. De slogan van deze actie luidde : “Gezondheid Binnen Adembereik: samen voor een rookvrij ziekenhuis” en het thema visualiseerde zich aan de hand van een appelboom. Het pakket bestond o.a. uit:
- affiche
- logo (2 kleuren)
- screensaver
- bureaublad
- powerpoint
- aanbod CO-registratie (CO-meters indien nodig voorzien door de VRGT)
- appelstickers
- flyer

De cannabiscampagne ‘Laat je niet vangen’ van de Vlaamse overheid liep van november 2013 tot april 2014. De Facebookpagina van de campagne werd geüpdatet tot eind 2014. De campagne werd door een onafhankelijk onderzoeksbureau als zeer positief geëvalueerd. VAD wil blijven inzetten op sensibilisering rond cannabis door tweejaarlijks een nieuwe impuls geven. In 2016 lanceerde VAD de vervolgcampagne 'Ook een jointje' die zich richt op jongeren en hun ouders. Naast de publiekscampagne wordt ook – net zoals in de campagne van 2013-2014 – een ondersteunend luik voorzien voor professionelen en intermediairs.

Services voor fuiven en kleine festivals

Feest Wijzer is een initiatief van VAD met ondersteuning van Gezonde Gemeente. Met Feest Wijzer geven fuiven en kleine festivals aan dat ze zich inzetten om een positief feestklimaat te creëren.

Een fuif of lokaal festival moet minimum vier basisservices aanbieden om het Feest Wijzer preventiepakket te verkrijgen. Dit basisaanbod ligt gedeeltelijk in de lijn van wat wettelijk verplicht wordt. Voor elke maatregel werd een minimumcriteria opgesteld. Negen extra services om de locatie nog veiliger en gezonder te maken, kunnen vrijblijvend aangeboden worden.

Samen met ouderenverenigingen, huisartsen, lokaal gezondheidsoverleg en mutualiteiten wil VAD met de campagne actief sensibiliseren over de risico’s van alcohol op latere leeftijd: ‘Als je ouder wordt, kan je minder goed tegen alcohol. Praat erover met je huisarts.’

Zilverwijzer zijn groepssessies voor zestigplussers die zichzelf verder willen ontplooien. Voor jou misschien? Vanaf je 60 verandert er immers wel wat in je leven: lichamelijke veranderingen, je aanpassen na je pensioen, verlies van vrienden en geliefden, … Iedereen komt voor grote en kleine uitdagingen te staan. Hoe ga je daar mee om? Hoe kan je je nog beter in je vel voelen, jezelf ontplooien, meer vitaliteit hebben?

Ontdek tijdens de bijeenkomsten hoe je jouw veerkracht kan versterken. Veerkracht is het vermogen om je aan te passen aan tegenslagen, uitdagingen en alledaagse stress en om daar zelfs sterker uit te komen. Ook voor jou is het belangrijk om te beschikken over een hoge veerkracht! Ga tijdens Zilverwijzer op zoek naar jouw sterktes, herontdek je krachten en voel de voordelen in je leven op vlak van relaties, gezondheid, denken, (vrijwilligers)werk, hobby’s, …

'Crush' leert jongeren op een verantwoordelijke manier omgaan met alcohol en cannabis en daarbij zorg te dragen voor zichzelf en anderen. Het vertrekt vanuit een levensdomein waar elke jongere voeling mee heeft, namelijk vrienden en relaties. Het materiaal is bedoeld voor zestien- tot achttienjarigen en is bruikbaar bij groepen tot 25 personen.

Intermediairs in de reguliere sector arbeid aanzetten tot het uitwerken van een multi-componenten alcohol- en drugbeleid in de ondernemingen (privaat of publiek)

'Het gat in de haag' is een methodiek voor het trainen van persoonlijke en sociale vaardigheden van kleuters.

Het draaiboek drugbeleid in de bijzondere jeugdzorg is een praktische handleiding waarmee voorzieningen bijzondere jeugdzorg, eventueel met begeleiding van een preventiewerker alcohol en drugs, een drugbeleid kunnen uitwerken voor de eigen voorziening. Het draaiboek biedt zowel de nodige achtergrondinformatie als concrete werkvormen. Ook voorzieningen die reeds een drugbeleid hebben, vinden er de nodige handvatten in om hun beleid verder te verfijnen of te actualiseren.

Met deze leidraad bieden we concrete handvatten om effectief en beleidsmatig te werken rond alcohol en drugs. De brochure is bedoeld voor voorzieningen in de gehandicaptensector die werken met cliënten met een verstandelijke beperking.

Onderzoek naar de invulling van alcohol- en drugpreventie naar studenten maakt duidelijk dat er nood is aan interventies op drie domeinen: sensibiliseren en informeren van studenten, uitwerken van omgevingsgerichte maatregelen en een begeleidingsaanbod met de nadruk op vroeginterventie-initiatieven.
Vaak is het juist de combinatie van verschillende interventies die zorgt voor de effectiviteit van het geheel. We spreken in dit kader van een integrale, beleidsmatige aanpak van alcohol- en andere drugpreventie bij studenten.